مقدمه:شاید شما از آن دسته افرادی باشید که در کودکی علاقمند به شنیدن قصه و داستان  بوده ایدو همیشه از بزرگتر ها تقاضا می کرده اید که کتابهایزیادی برایتان تهیه کنند وبا اصرار از آنها می خواسته اید که کتابهایی را برای شما که بارها وبارها آن را برایتان خوانده بودند ،خوانند. واقعیت این است که این رفتارها وبازیهای کودکانه تصادفی واتفاقی نیست ، بلکه زمینه هایی برای شکل گیری احساسات و افکار مان در آینده و بیانگر نگرش کلی ما به زندگی و محیط اطرافمان است . افرادی که در کودکی فرهنگ کتاب خواندن و مطالعه را آموخته باشند

در بزرگسالی نیز علاقمند به مطالعه خواهند شد .اگر شما هم اهل مطالعه هستید و علاقمند به دانستن عوامل مطالعه موثر ، مطلب زیرا بخوانید .

شرایط مطالعه موثر :

1 -علاقه و انگیزه : عوامل بسیار زیادی می تواند باعث علاقه ی ما به مطالعه شود ، تا علاقه نباشد انگیزه برای پیشرفت به وجود نمی آیدو تا به یادگیری علاقه نداشته باشید انگیزه برای یادگیری در شما ایجاد نمی شود .

انگیزه به یادگیری ، ما را به جستجو و تحقیق بیشتر می کند. شما زمانی در مطالعه موفق  می شوید که علاقمند به هدفی باشید و همچنین علاقه شما راه را برای مطالعه وپشتکارتان در این زمینه باز می کند . ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که چگونه می توان علاقه به مطالعه را که تا کنون به آن بها نداده اید ویا نسبت به آن بی توجه بوده اید در خود افزایش داد ؟ در پاسخ به این سوال گفته می شود علاقه به هر چیزی به دلیل مهم بودن آن چیز در نزد ما به وجود می آید . بهترین راه برای علاقمند کردن خود به مطالعه ، تداعی ( یاد آوری ) هدفهاینهاییو آینده ای است که برای خود آرزو می کنید . از خود بپرسید که چرا به دانشگاه می روید؟ هدف شما از مطالعه چیست؟ برای آینده خود چه تصمیمی گرفته اید؟ چه موانعی بر سر راهتان قرار دارد؟ و چگونه باید آن موانع را کنار زد؟ چه عواملی باعث نزدیک شدنتان به هدف می شود؟ با طرح این دسته از سوالها و پاسخ به آنها ، نگرش مثبت ، اعتماد به خود و اشتیاق به آموختن و یادگیری ، برای مطالعه بیشتر می شود.

در این صورت است که حتی در درسهایی هم با مشکل مواجه باشید، با پیدا کردن راه حل هایی برای رفع آن اهتمام خواهید ورزید و در یک کلام ، با جان و دل و پشتکار برای موفقیت در مطالعه تلاش خواهید کرد.

2-مکان مطالعه:عامل مهم دیگر در مطالعه تعیین جای مناسب برای مطالعه است.افراد بر حسب عادت مکانهای مختلفی را برای مطالعه انتخاب می کنند. بعضی ها در مکانهای باز و بعضی در مکان بسته مطالعه می کنند. اگر شما به مطالعه در مکان های باز ،مثل باغ ، پارک و...عادت دارید سعی کنید که دنج ترین جا را برای مطالعه انتخاب کنید . و اگر در مکان بسته مثل منزل و کتابخانه درس می خوانید جای ثابتی را برای مطالعه انتخاب کنید ،  چرا که مکانهای ثابت ، تداعی مطالب خوانده شده را در موقع آزمون آسانتر        می کند .

عدم نور مناسب ، هوای سرد یا گرم ، لمیدن یا دراز کشیدن ، سر و صدا ، شلوغی و ... از جمله عواملی هستند که در موقع مطالعه باید دوری از آنها رعایت شود و هر کدام از این عوامل به نوعی باعث خستگی و خواب آلودگی و بهم خوردن تمرکز می شود .

نکته دیگر نظم و ترتیب مکان مطالعه است . اتاقی که آشفته و بهم ریخته باشد ، آشفتگی فکری و ذهنی ایجاد می کند . برای جلو گیری از این حالت ، قبل از مطالعه حتما به نظافت جایی که برای مطالعه در نظر گرفته اید ، بپردازید و همه وسایل را مرتب کنید تا با دیدن آن نظم فکری در شما ایجاد شود .

3- زمان مطالعه : اینکه چند ساعت و در چه زمانی بیشتر باید درس خواند ؟ بیشترین زمان یادگیری چه ساعتی است ؟ و ... مساله فردی است و بستگی به شرایط فیزیکی روانی دارد ؟

ممکن است شخصی صبح ها از تمرکز بیشتری برخوردار بوده و قدرت یاد گیری بیشتری داشته باشد و شخص دیگری صبحها خواب آلود بوده و شبها تمرکز بیشتری داشته باشد .

به همین دلیل با شناختی که هر فرد از خود ، توانایی ها و عادتهایی که دارد ، می تواند تشخیص دهد که چه زمانی را برای مطالعه انتخاب کند تا بیشترین استفاده را ببرد . به طوری کلی آنچه در مطالعه مهم است این است که وقت خود را بیهوده تلف نکنید و قبل از شروع مطالعه ابتدا تصمیم بگیرید که می خواهید چه بخوانید و بر حسب ساده یا مشکل بودن درس ، زمان مورد نیاز را تخمین بزنید . برای درسهای مشکل زمان بیشتر و برای درسهای ساده تر که نیاز به وقت زیادی برای مطالعه ندارد ، زمان کمتر را اختصاص دهید . قبل از شروع مطالعه استراحت کنید . و برای شروع مطالعه کاملا آماده باشید . استراحت قبل و بعد از مطالعه ، آمادگی ذهنی را برای دریافت مطالب و یادگیری بالات فراهم می کند . وقتی احساس می کنید که خسته یا خواب آلود هستید ، خود را مجبور به مطالعه نکنید . از مطالعه دست بکشید و برای مدتی استراحت کنید . به مطالعه مطالب ساده تر ، مطالب غیر درسی و هر کار یا چیز دیگر که باعث رفع خستگی تان می شود بپردازید . در حالت خستگی و خواب آلودگی از مطالعه چیزی جز اتلاف وقت عایدتان     نمی شود .

4- تمرکز حواس :تمرکز حواس به هنگام مطالعه عبارت است از توجه کامل ذهن به موضوع مطالعه . متاسفا نه افراد زیادی مشکل مطالعه خود را عدم تمرکز حواس می دانند. عدم تمرکز حواس ممکن است به عوامل زیادی از جمله فراموش کاری ، خیال بافی ، بی علاقگی ، مشکل فیزیکی و ... مربوط شود. بنابراین اگر موقع مطالعه دچار حواس پرتی گشتید ، اول باید دلیل حواس پرتیتان را مشخص کنید و آنچه را که باعث حواس پرتیتان می شود دریک صفحه بنویسید.

اگر خیلی مهم بود در صورت امکان سعی در برطرف آن کنید و اگر می شود با تأخیر و بعداً به آن پرداخت . به خود تذکر دهید که در فلان ساعت یا فلان روز مشکل را برطرف خواهید کرد . برای ایجاد تمرکز ، در موقع مطالعه ، یابد به موضوع مطالعه علاقمند باشید. برای خواندن اشتیاق داشته باشید و اطلاعات خود را در مورد موضوع مطالعه بیشتر کنید. مشغله فکری و ذهنی ، خستگی ، کسالت ، اضطراب و ناامیدی از جمله عواملی هستند که تمرکز حواس را برهم می زنند و باید در موقع مطالعه همه این موارد را در پشت دیوار ذهن جاگذاشت.

موانع مطالعه: 

الف: عدم اعتماد به نفس :یکی از عمده ترین مشکلات در موقع مطالعه ، نداشتن اعتماد به نفس است و اینکه فرد همیشه به کمبود هایش فکر می کند وقتی که شما تصورات منفی را از خود خلق کنید و تواناییهای خود را دست کم بگیرید ، ذهن شما خود به خود همان راه را دنبال می کند و رغبت شما برای مطالعه افزایش    می یابد. سعی کنید در موقع مطالعه همیشه به کما لات و موفقیتهایتان و در کنار آن با پشتکار و علاقه تلاش کنید.

ب: نداشتن آگاهی از روش صحیح مطالعه

یکی از عوامل عدم رغبت به مطالعه آشنا نبود با روش صحیح مطالعه است. افرادیکه با این مشکل مواجه باشند، در موقع مطالعه خیلی زود خسته می شوند و احساس بی رغبتی نسبت به مطالعه دارند. برای جلوگیری از این حالت باید سه عامل اصلی مطالعه را در نظر گرفت.

1-    بررسی اجمالی : هدف شما از این مرحله فهمیدن نکات اساسی و مرور و سریع توجه نکردن به جزییات در زمان محدود می باشد و سرسری مطالعه کردن است.

2-    دقیق خوانی:  دقیق خوانی بهتذین روش برای درک و فهم کامل مطالب خوانده است و نگه داری آن اطلاعات بطور منظم و منطقی در حافظه است، حاشیه نویسی ، علامت گذاری ، خلاصه کردن ، وو سازمان دادن نکات مهم و اساسی مطالب ، از جمله بهترین اصول دقیق خوانی است.

3-    مرورکردن : در مرحله مرور کردن نیازی نیست که کل کتاب را بخوانید و باید فقط به دنبال پرسشهایی که از متن کتاب طرح کرده اید برورید و اطلاعات و نکات کلیدی و مهمی را که علامت گذاری کرده اید دقیقاً مرور کنید.

ج: کند خواندن : یکی از موانع مطالعه کند خواندن است افرادی که عادت دارند کند مطالعه کند ، ذهن آنها وقت اضافه می آورد و زمینه برای حواس پرتی و خیالبافی فراهم می شود. به همین خاطر این دسته ازافراد در مطالعه موفق نیستند این افراد باید تلاش کنند که سرعت مطالعه خود را بالا ببرند، چرا که در موقع تند خوانی فرصت به ذهن داده نمی شود که به خیالبافی بپردازد، در نتیجه حواس پرتی ایجاد        نمی شود.

د: عدم درک معنا و مفهوم : عدم درک معنا و مفهوم عامل دیگر بی رغبتی به مطالعه است هر چه اطلاعات ما در زمینه مطلبی بشتر باشد و پیش زمینه خوبی از آن مطلب داشته باشیم ، درک و فهم آن مطلب هم برای ما بیشتر است و تمایل به جستجو و یادگیری آن موضوع در ما بیشتر می شود. بنابر این برای درک معنا و مفهوم موضوع مورد مطالعه باید به مطالعات جانبی در آن زمینه بپردازیم و هر چیزی در آن زمینه را مطالعه کنیم و مهمتر از همه اینکه بسیار تمرین کنیم.

                                                                                                        گردآوری: مدیر دبیرستان فائزین